Vụ tai nạn cháy container chứa phốt pho trên tàu Contship Ace, khi tàu
đang xếp hàng tại cảng Nam Hải, Hải Phòng xảy ra vào ngày 27/11/2015
I. DIỄN BIẾN VỤ VIỆCVào khoảng 13.30 ngày 27/11/2015, các container được xếp xuống hàng số 2 của tàu Contship Ace, điều khiển cần trục để xếp container là ông Lê Xuân Kình, 02 công nhân ở dưới hầm hàng số 2 đặt gù (twist lock container) để chốt contaner không bị di chuyển, container ZIMU 1382165 được xếp tại vị trí B11/R03/T04. Vào khoảng 16.00 cùng ngày, sỹ quan trực ca của tàu Contship Ace phát hiện thấy có khói bốc lên từ trong hầm hàng số 2, khu vực có container ZIMU 1382165 và ngay sau đó đám khói bốc lên dữ dội. Thuyền trưởng tàu Contship Ace đã báo động và tập trung thuyền viên trên tàu dùng vòi rồng cứu hỏa để chữa cháy, lực lượng ứng cứu tại cầu cảng dùng vòi rồng phun nước để không chế đám cháy. Ngay lúc đó, Công ty CP Cảng Nam Hải thông báo về sự cố cháy container hàng với Cảnh sát PCCC thành phố, Cảng vụ hàng hải Hải Phòng và các cơ quan liên quan.
Khoảng 16.20 cùng ngày, lực lượng Cảnh sát PCCC thành phố, Cảng vụ hàng hải Hải Phòng, Cảnh sát PCCC cứu nạn và cứu hộ trên sông đã có mặt tại hiện trường và tiến hành công tác chữa cháy trên tàu Contship Ace. Lực lượng phối hợp của cảng Nam Hải đã xác định được nguồn cháy phát ra từ container ZIMU 1382165 và tiến hành cẩu container này lên cầu cảng để tiếp tục dùng vòi rồng phun nước chữa cháy. Hồi 20.00 cùng ngày, công nhân xếp dỡ của cảng Nam Hải mở container ZIMU 1382165, phát hiện có 01 thùng phuy bị thủng và xác định phốt pho vàng trong thùng phuy này là nguồn gây cháy. Công tác chữa cháy tập trung vào dập tắt cháy từ nguồn cháy bằng nguồn nước, đến khoảng 20.45 cùng ngày đám cháy đã được dập tắt hoàn toàn.
II. TỔN THẤT TRONG TAI NẠN
1. Loại tai nạn: Cháy hàng hóa trên tàu
2. Tổn thất về người: Không
3. Tổn thất về hàng hóa: 01 thùng phuy phốt pho vàng bị cháy
4. Về phương tiện: Không.
5. Tổn thất về môi trường: Không
III. PHÂN TÍCH NGUYÊN NHÂN
1. Thời gian xảy ra tai nạn
Vào khoảng 16.00 ngày 27/11/2015.
2. Vị trí xảy ra tai nạn
Khu vực hầm hàng số 2 của tàu Contship Ace, khi tàu đang xếp hàng tại cảng Nam Hải, Hải Phòng.
3. Phân tích nguyên nhân gây cháy contaier ZIMU 1382165
Khi phát hiện container ZIMU 1382165 trên tàu Contship Ace bị cháy, công nhân xếp dỡ của cảng Nam Hải đã chuyển container này lên bờ để chữa cháy và sau đó phát hiện có 02 lỗ thủng trên vỏ container ZIMU 1382165 và 01 lỗ thủng trên thùng phuy bị cháy, cụ thể như sau:
Lỗ thủng trên thùng phuy bị cháy
Trên vỏ thùng phuy bị cháy có 01 lỗ thủng có kích thước 02cm x 10cm (rộng x dài) ở vị trí cách đáy thùng khoảng 40 cm (Chi tiết xem Hình 1).
Hình 1: Lỗ thủng trên vỏ thùng phuy bị cháy
Lỗ thủng trên vỏ container ZIMU 1382165
Trên vỏ container ZIMU 1382165, bên vách trái có 02 lỗ thủng, trong đó lỗ thủng thứ nhất tại vị trí thùng phuy bị cháy có kích thước khoảng 07cm x 15cm (rộng x dài) ở vị trí vết cao hơn so với mặt sàn container khoảng 40 cm. Lỗ thủng thứ 2 có kích thước 06 cm x 16 cm (rộng x dài) (Chi tiết xem Hình 2).
Hình 2: Lỗ thủng thứ nhất trên vỏ containner ZIMU 1382165
Hình 3: Lỗ thủng thứ hai trên vỏ containner ZIMU 1382165
Bên trong container ZIMU 1382165 tại lỗ thủng thứ nhất là vị trí xếp thùng phuy bị cháy. Như vậy, lỗ thủng thứ nhất trên vỏ container và lỗ thủng trên thùng phuy là do cùng một ngoại lực tác động. Theo tính toán, phần ngâm nước của phốt pho trong thùng phuy tính từ vết thủng đến phần trên mặt nước khoảng 0,08 m3, do đó chỉ trong thời gian ngắn (khoảng 10 -15 phút) khi lượng nước khoảng 0,08 m3 trong thùng phuy rò rỉ ra ngoài thì phốt pho trong thùng phuy sẽ tiếp xúc trực tiếp với không khí và tự bốc cháy.
Căn cứ chứng cứ thu thập được xác định thời điểm container ZIMU 1382165 và thùng phuy bên trong container này bị thủng như sau:
3.1. Điều kiện của container ZIMU 1382165 và thùng phuy chứa phốt pho trước khi được xếp lên tàu Contship Ace.
3.1.1.Công tác kiểm tra vỏ thùng phuy trước khi đóng phốt pho vàng
Căn cứ Giấy chứng nhận kiểm định kỹ thuật an toàn thiết bị do Trung tâm kiểm định công nghiệp I cấp ngày 25/8/2015. Các thùng phuy chứa phốt pho đạt yêu cầu.
3.1.2.Công tác kiểm tra vỏ container trước khi đóng các thùng phuy chứa phốt pho.
Căn cứ Biên bản kiểm định số 015/ EXP/3994 ngày 24/11/2015 của Công ty CP Giám định và Dịch vụ Đại Việt, container ZIMU 1382165 phù hợp để xếp các thung phuy chứa phốt pho vàng ngâm nước.
3.1.3.Công tác chèn lót các thùng phuy trong container
Căn cứ Biên bản giám định số 015/EXP/3994, ngày 23/11/2015 của Công ty CP Giám định và Dịch vụ Đại Việt, các thùng phuy chứa phốt pho vàng được xếp trực tiếp lên mặt sàn container ZIMU 1382165, không được lót bằng giá kê bằng gỗ (pallet), giữa các thùng phuy không có chèn lót (đệm) bằng các loại vật liệu mềm để tránh va đập, xô lệch. Điều này cho thấy, công tác xếp các thùng phuy chứa phốt pho trong container không tuân thủ theo quy định tại Phụ lục III của MARPOL (Các quy định về ngăn ngừa ô nhiễm do chuyên chở bằng đường biển các chất độc hại trong bao gói)
3.1.4.Công tác kiểm tra container ZIMU 1382165 khi được lưu tại cảng Nam Hải
Căn cứ Phiếu giao nhận số NB 518044 ngày 25/11/2015 của Công ty CP cảng Nam Hải, container được coi là giao nhận trong tình trạng tốt. Ngoài ra, trước khi xếp hàng xuống tàu Contship Ace, container ZIMU 1382165 đã được Công ty CP Xếp dỡ vận tải An Hải kiểm tra trước khi xếp xuống tàu, không phát hiện dấu hiệu rách vỡ.
Như vậy, container ZIMU 1382165 và thùng phuy không bị thủng cho đến khi nó được vận chuyển đến cầu cảng. Container này bị thủng trong quá trình nó được xếp xuống tàu Contship Ace.
3.2. Công tác xếp container ZIMU 1382165 xuống tàu Contship Ace
Container ZIMU 1382165 được xe nâng chụp (Chi tiết xem Hình 4) xếp từ bãi xuất Nam Hải lên xe số 16L1948 (xe chuyên dụng để chở container) ra khu vực cầu cảng để xếp lên tàu Contship Ace, căn cứ Phiếu giao nhận contaier số NB 518044 cho thấy container ZIMU 1382165 được coi là khi giao nhận trong tính trạng tốt.
Hình 4: Xe nâng chụp nóc, xếp container từ bãi lên xe
Căn cứ chứng cứ thu thập được xác định thời điểm container ZIMU 1382165 và thùng phuy bên trong container này bị thủng như sau:
3.1. Điều kiện của container ZIMU 1382165 và thùng phuy chứa phốt pho trước khi được xếp lên tàu Contship Ace.
3.1.1.Công tác kiểm tra vỏ thùng phuy trước khi đóng phốt pho vàng
Căn cứ Giấy chứng nhận kiểm định kỹ thuật an toàn thiết bị do Trung tâm kiểm định công nghiệp I cấp ngày 25/8/2015. Các thùng phuy chứa phốt pho đạt yêu cầu.
3.1.2.Công tác kiểm tra vỏ container trước khi đóng các thùng phuy chứa phốt pho.
Căn cứ Biên bản kiểm định số 015/ EXP/3994 ngày 24/11/2015 của Công ty CP Giám định và Dịch vụ Đại Việt, container ZIMU 1382165 phù hợp để xếp các thung phuy chứa phốt pho vàng ngâm nước.
3.1.3.Công tác chèn lót các thùng phuy trong container
Căn cứ Biên bản giám định số 015/EXP/3994, ngày 23/11/2015 của Công ty CP Giám định và Dịch vụ Đại Việt, các thùng phuy chứa phốt pho vàng được xếp trực tiếp lên mặt sàn container ZIMU 1382165, không được lót bằng giá kê bằng gỗ (pallet), giữa các thùng phuy không có chèn lót (đệm) bằng các loại vật liệu mềm để tránh va đập, xô lệch. Điều này cho thấy, công tác xếp các thùng phuy chứa phốt pho trong container không tuân thủ theo quy định tại Phụ lục III của MARPOL (Các quy định về ngăn ngừa ô nhiễm do chuyên chở bằng đường biển các chất độc hại trong bao gói)
3.1.4.Công tác kiểm tra container ZIMU 1382165 khi được lưu tại cảng Nam Hải
Căn cứ Phiếu giao nhận số NB 518044 ngày 25/11/2015 của Công ty CP cảng Nam Hải, container được coi là giao nhận trong tình trạng tốt. Ngoài ra, trước khi xếp hàng xuống tàu Contship Ace, container ZIMU 1382165 đã được Công ty CP Xếp dỡ vận tải An Hải kiểm tra trước khi xếp xuống tàu, không phát hiện dấu hiệu rách vỡ.
Như vậy, container ZIMU 1382165 và thùng phuy không bị thủng cho đến khi nó được vận chuyển đến cầu cảng. Container này bị thủng trong quá trình nó được xếp xuống tàu Contship Ace.
3.2. Công tác xếp container ZIMU 1382165 xuống tàu Contship Ace
Container ZIMU 1382165 được xe nâng chụp (Chi tiết xem Hình 4) xếp từ bãi xuất Nam Hải lên xe số 16L1948 (xe chuyên dụng để chở container) ra khu vực cầu cảng để xếp lên tàu Contship Ace, căn cứ Phiếu giao nhận contaier số NB 518044 cho thấy container ZIMU 1382165 được coi là khi giao nhận trong tính trạng tốt.
Hình 4: Xe nâng chụp nóc, xếp container từ bãi lên xe
Tại cầu cảng, container ZIMU 1382165 được xếp lên tàu Contship Ace bằng cần trục chân đế số 3 có ký hiệu là CBW 40/29,5 (Chi tiết xem Hình 5). Căn cứ Tem kiểm định số 31915/TBN của Trung tâm Kiểm định kỹ thuật an toàn Hải Phòng, cần cẩu số 3 đã được kiểm định định kỳ kỹ thuật đạt yêu cầu và Giấy chứng nhận kiểm định có hiệu lực đến ngày 10/7/2016. Điều khiển cần trục là ông Lê Xuân Kình có Chứng chỉ vận hành thiết bị nâng (cần trục), số 166/CNN-TTKĐHL do Trung tâm Kiểm định và Huấn luyện kỹ thuật an toàn lao động thành phố Hồ Chí Minh cấp ngày 08/3/2011. Ông Kình được Công ty CP cảng Nam Hải bố trí điều khiển cần cẩu số 3 từ 12.00-18.00 ngày 27/11/2015 để xếp container xuống tàu Contship Ace. Container ZIMU 1382165 được xếp tại vị trí B11/R03/T04: cụ thể tại vị trí Bay số 11, hàng số 03, tầng số 04.
Cần cẩu chân đế số 3 không phải là cẩu giàn nên khi nhấc container lên từ một vị trí trên cầu cảng, cần cẩu phải xoay đi một góc về phía hầm hàng, đồng thời phải nâng hạ cần và thay đổi dây cáp cẩu làm cho container cũng sẽ bị xoay theo quán tính. Mức độ xoay của container phụ thuộc vào tốc độ quay của cần cẩu, để container đặt đúng vị trí thì người lái cẩu phải hãm cho container không xoay và đưa vào đúng vào vị trí cần đặt. Khi container còn đang xoay mà đưa vào vị trí sẽ dẫn đến sự va đập vào các container khác gần vị trí đó. Đối với container ZIMU 1382165 khi được cẩu lên, xếp tại vị trí B11/R03/T04, trọng lượng 25 tấn, bị xoay và va đập vào các container khác hoặc cấu trúc trên tàu dẫn đến bị thủng. Điều này, phù hợp với lời khai của thuyền phó 2 của tàu Contship Ace, trong quá trình cần cẩu xếp các container vào hầm hàng đã phát hiện thấy hiện tượng các container bị xoay và va đập vào các cấu trúc của hầm hàng và các container khác trong hầm hàng. Tuy nhiên, khi phát hiện thấy hiện tượng va đập nói trên thuyền viên tàu Contship Ace chủ quan không có biện pháp kiểm tra thích hợp cho nên không phát hiện thấy vết thủng trên vỏ container ZIMU 1382165. Thuyền phó 2 tàu Contship Ace chỉ phát hiện khi có đám khói bốc lên từ hầm hàng số 2, ngay sau đó khói bốc lên dữ dội từ container ZIMU 1382165.
Hình 5: cần cẩu trục chân đế, xếp dỡ container tại cảng Nam Hải
IV. KẾT LUẬN VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM
4.1. Kết luận
Từ các phân tích trên cho thấy nguyên nhân gây ra tai nạn cháy container chứa các thùng ngâm phốt pho vàng trên tàu Contship Ace như sau:
– Các thùng phuy chứa phốt pho xếp trong container không được chằng buộc, chèn lót phù hợp,
– Trong quá trình xếp container lên hầm hàng số 2 của tàu Contship Ace, container ZIMU 1382165 đã bị va đập vào các container khác hoặc các cấu trúc của hầm hàng gây ra thủng vỏ container và vỏ thùng phuy đựng phốt pho làm cho nước rò rỉ ra ngoài, phốt pho vàng tiếp xúc trực tiếp với không khí, tự bốc cháy.
4.2. Bài học kinh nghiệm
Để đảm bảo an toàn cho công tác xếp, dỡ, vận chuyển phốt pho đóng trong container khi xếp, dỡ trên tàu biển cần lưu ý như sau:
– Người điều khiển cần cẩu, nhân viên xếp dỡ phải được huấn luyện kỹ thuật an toàn trong vận chuyển hàng công nghiệp nguy hiểm;
-Thuyền viên trên tàu phải làm quen với các Quy trình ngăn ngừa ô nhiễm do các chất độc hại gây ra;
– Đối với việc xếp, dỡ container chứa phốt pho cần phải cẩn trọng, tránh va đập gây thủng vỏ thùng chứa phốt pho;
– Việc chèn lót các thùng chứa phốt pho phải tuân thủ nghiêm ngặt theo quy định.
4.3. Kiến nghị
Phụ lục III của MARPOL 73/78 (Các quy định về việc ngăn ngừa ô nhiễm do chuyên chở bằng đường biển các chất độc hại trong bao gói) có hiệu lực tại Việt Nam từ 19/3/2015. Kính đề nghị cấp có thẩm quyền ban hành Thông tư hướng dẫn việc xếp, dỡ, vận chuyển hàng nguy hiểm bằng đường biển các chất độc hại trong bao gói. Theo đó, quy định cụ thể đối với việc chèn lót, chằng buộc hàng nguy hiểm; các thông tin về hàng nguy hiểm; quy định về thiết bị xếp, dỡ hàng nguy hiểm; quy định về việc đào tạo, huấn luyện cho những người tham gia vận chuyển, xếp dỡ hàng nguy hiểm.
Cần cẩu chân đế số 3 không phải là cẩu giàn nên khi nhấc container lên từ một vị trí trên cầu cảng, cần cẩu phải xoay đi một góc về phía hầm hàng, đồng thời phải nâng hạ cần và thay đổi dây cáp cẩu làm cho container cũng sẽ bị xoay theo quán tính. Mức độ xoay của container phụ thuộc vào tốc độ quay của cần cẩu, để container đặt đúng vị trí thì người lái cẩu phải hãm cho container không xoay và đưa vào đúng vào vị trí cần đặt. Khi container còn đang xoay mà đưa vào vị trí sẽ dẫn đến sự va đập vào các container khác gần vị trí đó. Đối với container ZIMU 1382165 khi được cẩu lên, xếp tại vị trí B11/R03/T04, trọng lượng 25 tấn, bị xoay và va đập vào các container khác hoặc cấu trúc trên tàu dẫn đến bị thủng. Điều này, phù hợp với lời khai của thuyền phó 2 của tàu Contship Ace, trong quá trình cần cẩu xếp các container vào hầm hàng đã phát hiện thấy hiện tượng các container bị xoay và va đập vào các cấu trúc của hầm hàng và các container khác trong hầm hàng. Tuy nhiên, khi phát hiện thấy hiện tượng va đập nói trên thuyền viên tàu Contship Ace chủ quan không có biện pháp kiểm tra thích hợp cho nên không phát hiện thấy vết thủng trên vỏ container ZIMU 1382165. Thuyền phó 2 tàu Contship Ace chỉ phát hiện khi có đám khói bốc lên từ hầm hàng số 2, ngay sau đó khói bốc lên dữ dội từ container ZIMU 1382165.
Hình 5: cần cẩu trục chân đế, xếp dỡ container tại cảng Nam Hải
IV. KẾT LUẬN VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM
4.1. Kết luận
Từ các phân tích trên cho thấy nguyên nhân gây ra tai nạn cháy container chứa các thùng ngâm phốt pho vàng trên tàu Contship Ace như sau:
– Các thùng phuy chứa phốt pho xếp trong container không được chằng buộc, chèn lót phù hợp,
– Trong quá trình xếp container lên hầm hàng số 2 của tàu Contship Ace, container ZIMU 1382165 đã bị va đập vào các container khác hoặc các cấu trúc của hầm hàng gây ra thủng vỏ container và vỏ thùng phuy đựng phốt pho làm cho nước rò rỉ ra ngoài, phốt pho vàng tiếp xúc trực tiếp với không khí, tự bốc cháy.
4.2. Bài học kinh nghiệm
Để đảm bảo an toàn cho công tác xếp, dỡ, vận chuyển phốt pho đóng trong container khi xếp, dỡ trên tàu biển cần lưu ý như sau:
– Người điều khiển cần cẩu, nhân viên xếp dỡ phải được huấn luyện kỹ thuật an toàn trong vận chuyển hàng công nghiệp nguy hiểm;
-Thuyền viên trên tàu phải làm quen với các Quy trình ngăn ngừa ô nhiễm do các chất độc hại gây ra;
– Đối với việc xếp, dỡ container chứa phốt pho cần phải cẩn trọng, tránh va đập gây thủng vỏ thùng chứa phốt pho;
– Việc chèn lót các thùng chứa phốt pho phải tuân thủ nghiêm ngặt theo quy định.
4.3. Kiến nghị
Phụ lục III của MARPOL 73/78 (Các quy định về việc ngăn ngừa ô nhiễm do chuyên chở bằng đường biển các chất độc hại trong bao gói) có hiệu lực tại Việt Nam từ 19/3/2015. Kính đề nghị cấp có thẩm quyền ban hành Thông tư hướng dẫn việc xếp, dỡ, vận chuyển hàng nguy hiểm bằng đường biển các chất độc hại trong bao gói. Theo đó, quy định cụ thể đối với việc chèn lót, chằng buộc hàng nguy hiểm; các thông tin về hàng nguy hiểm; quy định về thiết bị xếp, dỡ hàng nguy hiểm; quy định về việc đào tạo, huấn luyện cho những người tham gia vận chuyển, xếp dỡ hàng nguy hiểm.